'Zonder vertrouwen kun je niet bouwen'

door Maarten Brand en Wilbert Teunissen

'Zonder vertrouwen kun je niet bouwen'

Op vertrouwen kun je bouwen
Toen ik jaren geleden (ik was 17 jaar) stage liep bij een grote producent van verkeerslichten, had ik de mazzel om Cynthia als mijn begeleider/mentor te hebben. Cynthia had een heldere kijk op begeleiding: “Het is simpel” zei ze, terwijl we die eerste stagedag door de productiehal liepen. “Zonder vertrouwen kun je niet bouwen.” Een uitspraak die altijd is blijven hangen.

“Daarom” vervolgde ze, “beginnen we niet meteen, Maarten. We gaan eerst koffie drinken en bespreken wat jij precies verwacht de komende maanden. Ik wil weten wat jij wilt leren en hoe jij dat het liefst wilt. Ik wil  jouw persoonlijke groei kunnen stimuleren, als student en als persoon.”

‘Vertel me iets over jezelf’

Hoewel ik haar aanvankelijk niet helemaal begreep en dacht: ‘Waarom gaan we niet gewoon aan het werk?’, deed ik wat ze zei. We gingen zitten in een klein kantoor aan het einde van de hal en dronken koffie uit plastic bekertjes. “Vertel me iets over jezelf, wie is Maarten?” zei Cynthia, en zo begon het gesprek.

Na een uur praten was ik nog niet helemaal zeker wat we concreet hadden bereikt. We hadden koffie gedronken en ik wist dat Cynthia van volleybal hield, terwijl zij wist dat ik piano speelde. Er was geen formulier ingevuld, geen checklist afgevinkt, concrete leerdoelen waren niet op papier gezet en ondertekend. Wat deden we daar eigenlijk?

Maar toch, die ochtend had ik een belangrijke les geleerd: Cynthia was oprecht geïnteresseerd in mij, ze was er om me te helpen bij mijn leerdoelen, hoe vaag ook. En ik had de ruimte om te experimenteren. Ik voelde vertrouwen: in Cynthia, in het bedrijf en gaandeweg ook in mijzelf.

Geheime formule

Onze gesprekken werden een wekelijks terugkerend ritueel. Cynthia's geheime formule was eenvoudig: luisteren. Ze was één en al oor, ze stelde vragen en vroeg door over alles wat ik vertelde. Wat goed ging, wat kon beter en hoe ik iets anders zou willen aanpakken. Maar ook persoonlijke vragen, over hoe het thuis ging en of ik nog uitgegaan was dat weekend.

Vervolgens liet ze mij vertellen en liet merken dat ze actief luisterde, interesse had in mij als persoon. Het gesprek zorgde ervoor dat ik me thuis voelde, dat ik erbij hoorde en dat mijn stage draaide om mij en mijn persoonlijke ontwikkeling.

Natuurlijk maakten mijn collega’s in de productiehal weleens flauwe grappen en soms hoorde ik een diepe zucht als ik voor de zoveelste keer dezelfde vraag stelde of met een verkeerd onderdeel aan kwam sjokken. Maar dat maakte niet uit, ik wist dat het in basis wel goed zat met de collega’s en dat ik ook best foutjes mocht maken; er was vertrouwen.

Maak een ‘sociaal contract’

Ik denk ook twintig jaar later nog altijd met veel plezier terug aan het bedrijf. Cynthia's aanpak vormt nu de basis van mijn begeleiding van leerlingen en advieswerk aan bedrijven en organisaties. Bij elke stage of leerbaan is het van groot belang om een vertrouwensband op te bouwen met je leerling. Dit betekent dat je als leermeester, naast de zakelijke BPV overeenkomst ook een ‘sociaal contract’ met je leerling sluit. “Ik help jou als leermeester bij jouw ontwikkeling, daar mag je als leerling op vertrouwen. Jij doet jouw best en staat open voor mijn begeleiding, daar mag ik, op mijn beurt, als begeleider op vertrouwen. Deal?”

Een paar goede werkafspraken en regels horen daar gewoon bij. Bijvoorbeeld:

• Ik vind het belangrijk dat jouw veiligheid nooit in gevaar kan komen en jij mij altijd kunt horen als er gevaar dreigt. Daarom is het gebruik van airpods geen goed idee.
• En vanuit de leerling misschien wel: Ik vind het fijn als we regelmatig de BPV opdrachten samen doornemen zodat ik me daar geen zorgen over hoef te maken.

Afspraken maken over de samenwerking is altijd een goed idee. Niemand is hetzelfde, iedereen zit anders in elkaar en een paar goede afspraken voorkomt vaak veel gedoe achteraf.

Een goede start geeft vertrouwen

Dat sociale contract begint met verbinding tussen jou en de leerling; met kennismaken. Dit komt jullie werkrelatie alleen maar ten goede. Laat die kwast of roller maar even wachten. Ga zitten, pak een bak koffie en leer je leerling kennen . En doe dat vervolgens iedere week. Die twintig minuten per week één op één praten over bijzaken, is de basis van een succesvolle leerwerkervaring.  Of zoals ik het zelf graag uitdruk: Geen contact, geen contract.