'Pijn is fijn én Leren doet zeer'

door Maarten Brand en Wilbert Teunissen

'Pijn is fijn én Leren doet zeer'

Fouten maken moet!

Vandaag de dag hebben we iets met ‘gevaar en risico’s’: die willen we het liefst vermijden voor onze kinderen. Als echte ‘curling ouders’ boenen we het levenspad van onze kinderen zo glad dat ze nooit zullen struikelen. Alleen leren onze kinderen hierdoor nauwelijks nog vallen, opstaan én tegenslagen overwinnen. Het gekke is dat er ook gebieden zijn (denk aan het internet) waar de liefhebbende ouder helemaal niet de gevaren lijkt te zien.

Soms spelen we welbeschouwd een ‘gevaarlijk spelletje’ met onze kids: aan de ene kant houden we ze kort; bang dat ze een blauwe plek oplopen. Aan de kant laten we ze wel zonder zwembandjes in de onvoorspelbare digitale zee die social media heet, rondzwemmen (een onderwerp voor een volgende blog).

Gevolg…

Onze jeugd kan niet meer goed tegen een stootje, het vermogen om gewoon maar te proberen, op je bek te gaan en om met kritiek om te gaan is lager dan ooit. Dat is niet zo gek als je bedenkt dat kinderen hun natuurlijke drang om te ontdekken en te spelen nauwelijks nog kunnen uitleven.

Onze kinderen moeten fouten kunnen maken; zich vervelen; rommelen; lummelen en de wereld zelf ontdekken. Maar die kans kregen ze de afgelopen tien jaar simpelweg niet.

Nu hoor ik je denken; wat heeft dit met het begeleiden van leerlingen te maken? Veel! We zien de effecten van deze gekke tegenstrijdigheid direct terug bij leerlingen in het schildersvak. Een leer-werkbaan is een geweldige kans om die belangrijke ervaring wél op te doen. Het is niet heel verstandig om te zeggen (want veilig werken is de norm), maar toch zou iets meer gevaar op de steiger in deze context geen kwaad kunnen.

Jouw klus

Stel je voor: een zonnige ochtend in een rustig hofje in Rotterdam, waar de 17 jarige Kevin, een eerstejaars leerling niveau 2, meegaat met zijn leermeester Peter. Ze gaan een verfsysteem aanbrengen op de deuren en kozijnen van een negentiende eeuws pand. Peter, die in zijn lange carrière al meer leerlingen heeft gezien dan een waaier Ralkleuren heeft, weet dat het beste leermoment ‘ervaring opdoen’ is.

"Vandaag," zegt hij tegen Kevin, "is het joúw klus. Jij gaat een nieuw verfsysteem op deze deuren en kozijnen aanbrengen en dat ga jij helemaal zelfstandig doen. Ik wil zien wat jij in huis hebt." Geschrokken kijkt Kevin naar het houtwerk, naar zijn materialen, en dan weer naar Peter. "En jij dan?" vraagt Kevin na een moment van stilte. “Jij helpt toch mee? Straks doe ik het niet goed. Uhhh, ik kan dit niet.” Peter schudt zijn hoofd, wijst naar zijn eigen kist en het kozijn verderop. "Ik kijk toe, jij doet."

Fluitend de andere kant op kijken

Voorzichtig begint Kevin aan zijn opdracht. Het afwassen met die lange Viton handschoenen gaat nog wel, maar dan het schuren: welke korrelgrootte, hoe ver moet ik doorschuren, is dit een oude verflaag, moet ik een stofmasker op? Hoopvol kijkend naar Peter voor een antwoord, ziet hij dat Peter fluitend nét de andere kant op kijkt. Binnensmonds vloekend merkt Kevin al snel dat het allemaal niet zo eenvoudig is.

De wind helpt niet, het stoft alle kanten op en komt in zijn ogen. Omdat het niet direct lukt raakt Kevin gefrustreerd. Peter laat hem begaan, ingrijpen doet hij niet. "Zonder zijwieltjes", mompelt hij, terwijl hij vanuit zijn ooghoeken toekijkt hoe Kevin worstelt, leert, en langzaam verbetert.

Geïrriteerd kijkt Kevin naar de breed lachende Peter met een blik van ‘Hallo, help me dan, daar ben jij toch voor!’, maar Peter is alweer druk met zijn eigen werk bezig.

Zelf vallen en zelf opstaan

Dan grijpt Peter z’n moment voor een leerervaring. "Gaat ‘ie lekker Kevin?" begint hij, "Wat weet jij allemaal over schuren en PBM gebruik?" Kevin aarzelt, duidelijk ongemakkelijk met de gedachte dat hij zelf een oplossing moet vinden. Hij schudt zijn hoofd en zegt “Ja dahaag, hoe moet ik dat nou weten. Dit is echt stom.” Peter blijft geduldig en legt uit: "In dit vak leer je het meest wanneer je zelf onderzoekt en leert van je fouten. Denk even na over wat je op school hebt geleerd.”

Omdat Peter rustig blijft, gaat Kevin in gedachten even terug naar zijn lessen in de Schildersvakopleiding. Hij realiseert zich dan, dat hij eigenlijk al best veel weet, maar er even niet bij stil heeft gestaan. Tegen het einde van de dag is een deur en een kozijn af, hoewel verre van perfect, ze vertellen het verhaal van Kevin’s eerste zelfstandige schilderavontuur. Peter klapt de duidelijk vermoeide Kevin op de schouder. "Zie je wel, je kunt het wel. En morgen, dan doen we de rest samen."

Dit voorval in het Rotterdamse hofje illustreert precies wat vrij spel in de schildersbranche kan betekenen. Het gaat niet om het direct afleveren van een meesterwerk. Het gaat om het zweet, de fouten, en ja, de frustraties die komen kijken bij het leren van een vak. Vallen en weer opstaan dus.

Pijn is fijn en Leren doet zeer!

In een wereld waar we jongeren vaak behoeden voor tegenslagen en missers, is een leer-werkbaan de ‘rommelspeelplaats’ voor zelfontdekking en groei. Weg dus met de rubberen tegels en goedbedoelende helpende volwassenen. Het doet even zeer als je het zelf uit moet zoeken, maar je leert het hierdoor wel het beste. We geven ze een kwast in handen en zeggen: "Laat maar zien wat je kunt."

Want, zoals Peter zal vertellen: “Een natte rug maakt het mooiste verfsysteem.”