Een oudere leerling met bagage

door Maarten Brand en Wilbert Teunissen

Een oudere leerling met bagage

Leermeesters begeleiden niet alleen jonge leerlingen vanuit het beroepsonderwijs. Vandaag-de-dag is het helemaal niet zo gek dat je als leermeester de begeleiding van een zij-instromer-leerling voor je rekening mag nemen. Dit zijn mensen die later in hun loopbaan het mooie vak van schilder hebben ontdekt en schilder willen worden. Ook zij moeten het vak gaan leren, maar dat gaat anders dan bij de reguliere BBL- en BOL leerlingen. Zo’n zij-instromer écht laten landen in het vak vraagt vaak extra ‘tijd en ruimte’ en een passende, bekwame (soms maatwerk) begeleiding. 

Maak een plan

De groep zij-instromers vraagt een bijzondere aanpak en dat wordt nog wel eens onderschat. Om te beginnen zijn er geen BPV-opdrachten die de inhoud van het leertraject invullen, zoals bij een BBL-leerling. Daar moet je als leermeester iets op verzinnen. De leerling die zij-instroomt heeft daarom een persoonlijk opleidingsplan nodig. Dit plan zorgt ervoor dat de leerling, die misschien zelfs ouder is dan de leermeester zelf, volgens plan kan en wil groeien in het vak.  

Daarbij leren oudere leerlingen anders; ze hebben inmiddels al de nodige kennis, vaardigheden en levenservaring. Ze hebben soms al een gezin en zijn misschien ook al een salaris gewend. In een nieuw vak instromen is dan ook geen kleinigheid en vereist gewenning van de zij-instromer en geduld, uitleg en begeleiding van de leermeester. 

Begeleiden op MAAT 

Maatwerk leveren is hierbij het sleutelwoord. De onderwerpen waar je als leermeester mee te maken krijgt kunnen heel verschillend zijn. Hoe kan je als leermeester het verschil maken en je leerling succesvol in het vak in laten stromen? We geven je drie inzichten (met voorbeelden) die je zullen helpen deze speciale groep een geweldig eerste ervaring te bieden.  

1. Contact gaat altijd vóór ‘contract’ 
Voor een succesvol leertraject van elke leerling, investeer je allereerst in vertrouwen en een goede werkrelatie. Ontstaat er vertrouwen bij de leerling in jou als begeleider, in het leerbedrijf en jouw aanpak (het contact), dan verloopt het onderdeel van het vak leren een stuk soepeler (het contract). Contact gaat namelijk altijd vóór Contract.  

Het gaat er niet om dat de leerling zich moet aanpassen aan wat jij en het leerbedrijf wil. Veel effectiever is het als jij als leermeester je uiterste best doet om je leerling te begrijpen. Het vermogen om je te verplaatsen in een zij-instromer is de basis voor contact en een effectieve begeleiding. Is die basis aanwezig dan is er ook rust en ruimte om het vak te leren. 

Neem bijvoorbeeld de Rotterdamse Alexander, een ervaren ingenieur van 44 jaar die graag achter zijn bureau weg wil en de sprong waagt naar het schildersvak. Zijn leermeester, Simon, toont begrip voor die lastige overstap van de computermuis naar de kwast en maakt een omgeving waarin Alexander zijn vragen en onzekerheden kan bespreken; over zijn vaardigheden maar ook over zijn gevoel. Alexander begint immers weer als ‘groentje’ op de werkvloer met alle onzekerheden die daarbij horen.  

2. Begeleiding is altijd maatwerk 
Zij-instromers weten in tegenstelling tot BOL- of BBL-leerlingen al hoe het is om te werken en brengen hun eigen ervaring mee; het zijn ‘nieuwkomers-met-bagage’. Wel moeten ze een hoop nieuwe vaardigheden ontwikkelen. En dat is per nieuwkomer anders.  

Alexander (het eerdergenoemde voorbeeld) heeft daarbij hele andere begeleiding nodig dan iemand als Ashon, een 28 jarige nieuwkomer uit Nigeria die twee jaar in Nederland is en het schildersvak leert bij John. Hij is handig, weet hoe je een kwast vasthoudt, maar spreekt de Nederlandse taal niet goed. Ook is Ashon van jongs af aan gewend geraakt aan het tonen van respect en gehoorzaamheid aan oudere personen en collega’s met meer ervaring. Deze culturele normen zorgen dat hij aarzelt om vragen te stellen aan John, uit angst om brutaal over te komen of te lijken alsof hij twijfelt aan John's expertise. Zijn begeleider, John, snapt die achtergrond en nodigt daarom Ashon actief uit om mee te denken. Dankzij die aanpak went Ashon aan de meer gelijkwaardige verhoudingen op de werkvloer en dat vragen stellen prima is en mag.  

3. Blijf met elkaar in gesprek, leer elkaar kennen
Maak gebruik van elkaars kennis en ervaring, plan regelmatig een gesprek. 

Kees, een zij-instromer van 54 jaar, is zijn werk als bouwvakker zat en wil de overstap maken naar schilder. De rol van zijn begeleider Ahmet, is van groot belang om Kees te helpen zijn doel te bereiken. Kees’ ervaring in de bouw, zijn begrip van bouwmaterialen en zijn ervaring met de cultuur op de bouwplaats zijn een waardevolle basis. Wel moet Kees vertrouwd raken het schildersvak en heeft Ahmet kennis nodig om zijn begeleiding aan te passen op de leerstijl van Kees; Kees is immers gewend om op een bepaalde manier te werken en door zijn ervaring wat eigenwijzer. Door rustig en geduldig in gesprek te blijven over technieken, materialen en belangrijke zaken zoals veiligheid, kan Ahmet de kloof tussen Kees' voorkennis en het nieuwe vakgebied overbruggen.  

Speciaal trainingsprogramma

Zij-instromers zijn super waardevol op de steeds krappere arbeidsmarkt. Met begrip, maatwerk en in gesprek blijven hebben begeleiders de kracht om deze ‘nieuwkomers-met-bagage’ een vliegende start te geven op hun ontdekkingstocht in het prachtige schildersvak. Hun rol is essentieel en ze verdienen alle ondersteuning die ze nodig hebben.   

Bij OnderhoudNL zijn we, terwijl je dit leest, volop bezig met de ontwikkeling van een speciaal trainingsprogramma om leermeesters met deze specifieke taak (het begeleiden van zij-instromers) te ondersteunen en op weg te helpen. En, mocht jij als leermeester (of betrokkene) waardevolle informatie, ideeën en ervaringen hebben bij die deze training nog sterker zal maken, bel mij (chef leermeesterzaken: 06-53 978 094) Wij spreken je graag!