'Een effectieve leermeester heeft een (route)plan'
door Maarten Brand en Wilbert Teunissen
'Een effectieve leermeester heeft een (route)plan'
Als je aan het werk gaat, dan heb je van tevoren altijd een plan. Je hebt de route gepland en zorgt ervoor dat je alle materialen en gereedschappen in de bus hebt liggen. Zo zorg je ervoor dat je op de goede locatie de afgesproken werkzaamheden kunt doen en zeker niet voor ‘verrassingen’ komt te staan. Dagelijkse kost, toch?
Zo moet het ook gaan bij de leerlingen die je begeleidt. Als leermeester maak je een plan: je onderzoekt wat het doel is dat je leerling wil bereiken en je bepaalt samen de route die daarvoor nodig is. Toch komt het nog vaak voor dat leermeesters op de bijrijdersstoel gaan zitten, de autosleutels aan de leerling overhandigen en zeggen: ‘Het is jouw opleiding, veel succes. Ik hoor wel wanneer je me nodig hebt.’
Hier gaat dus iets mis. Een goede leermeester is, zeker bij de start van een leerwerkbaan, géén bijrijder, maar neemt de leiding met een concreet en goed doordacht plan. Een plan dat aansluit bij het kennis- en vaardigheidsniveau van de leerling. Is zo’n plan ingewikkeld en dus lastig te maken? Welnee dat valt best mee.
De leermeester als chauffeur
Een leerwerkbaan gaat altijd over het begeleiden van een leerling van A naar B: van ‘scholier’ naar ‘serieus werken’. Reken maar dat dát een stevige verandering is voor een leerling. Het gaat over méér dan vakvaardigheden. Ook houding, gedrag en kennis zijn van belang. Dat doe je met het einddoel voor ogen. Welke bestemming zet je in de routeplanner? De bestemming is overigens al lang bekend, die staat beschreven in de Beroepspraktijkvormingsovereenkomst (BPVO of POK) tussen de leerling en de werkgever. De leermeester kan die altijd, voordat de reis begint, raadplegen.
De BPV-map die de leerling meekrijgt van school, geeft aan waar tijdens de route de belangrijke leermomenten zijn. Maar wat blijkt in de praktijk? Het percentage leermeesters dat precies weet wat die map inhoudt en wat de leerling precies moet leren, is bedroevend laag. Dat ligt niet zozeer aan de leermeester, maar veel meer aan een soms gebrekkige communicatie tussen school, leerling en leerbedrijf. We delen in de praktijk gewoon te weinig informatie met elkaar. Deze routeinformatie wordt vaak maar mondjesmaat gedeeld met de leermeester en dat moet écht beter!
De leerling wacht op de leermeester (en omgekeerd)
Waarom is het zo belangrijk dat de leermeester die rol vol overgave pakt? De leerling krijgt op school toch alle informatie over hoe de BPV wordt ingevuld? Dat klopt ook. Zodra de leerling klaar is om de BPV opdrachten in de praktijk te gaan maken, gebeurt er in veel gevallen iets ‘wonderlijks’. En dat heeft alles te maken met de dynamiek tussen leerling en leermeester.
Even kort door de bocht: voor een leerling is school gelijk aan ‘saai’. De leerwerkbaan; dát is echt serieus. De leermeester is het grote voorbeeld. Wat nu als dat grote voorbeeld totaal geen idee heeft wat er tijdens de BPV met de leerling in het leerbedrijf gedaan moet worden. De leerling moet van school snel aan de slag met de BPV, maar de leermeester weet van niks (en maakt zich ook niet druk want het is niet zijn opleiding). De leerling wacht op de leermeester, en de leermeester wacht op de leerling. Resultaat: er gebeurt veel te lang niets met de BPV opdrachten.
Deze week tijdens een leermeestertraining concludeerde een van de deelnemers zomaar uit het niets: ‘Oeps, dat doe ik ook! Ik zit zo snel mogelijk op de bijrijdersstoel, maar da’s helemaal niet zo slim!.’
Leermeesters: zorg dat je alle informatie hebt, het liefst al voordat je met je leerling aan het werk gaat. Pak dus de rol van chauffeur. Je regelt alles en zorgt dat je leerling doelgericht kan leren zonder obstakels. Die BPV opdrachten zijn op zich al best lastig dus help daar je leerling even goed op weg.
Doe eens gek!
Dus krijg je een leerling binnen? Zoek goed uit wat de bestemming moet zijn. Doe eens gek en pak de BPV overeenkomst erbij en lees die BPV map! Bespreek vervolgens samen wat je mee gaat nemen in de bus. Bepaal de gewenste route en ga direct zélf achter het stuur zitten. Onderweg zorg je voor een sterke leerervaring bij je leerling die precies weet waar op gelet zal worden, waar jullie naartoe gaan en langs welke route de reis verloopt. Onderweg is het slim om regelmatig de voortgang van de BPV opdrachten te bespreken (voortgangsgesprek).
Mijn advies
Plan eens in de zes weken een gesprek met de leerling en kijk (en plan) dan zo’n drie BPV opdrachten vooruit. Hiermee is het voor jou en je leerling overzichtelijk en kun je tijdig bijsturen als jullie toch per ongeluk een verkeerde zijstraat inslaan. Dan zie je ook of je leerling al zover is om zo nu en dan het stuur van je over te nemen. Deze duidelijke rolverdeling voorkomt onnodige onrust over de bestemming en over wat wel of niet belangrijk is om mee te nemen. Dit is geweldig voor de motivatie van leerlingen en een enorme opsteker, lekker voor de leermeester en goed voor het imago jouw bedrijf.